Phơi nhiễm HIV và cách xử lý

Phơi nhiễm HIV do nghề nghiệp của nhân viên y tế là hơi phổ thông, song chẳng hề trường hợp phơi nhiễm nào cũng dẫn tới nhiễm. Đây là rủi ro mà mỗi nhân viên y tế yêu cầu đối mặt.

Bác sĩ Nguyễn Tấn Thủ với rộng rãi năm chức vụ trong lĩnh vực phòng chống và điều trị HIV cho biết, ngay thời điểm hiện tại, phơi nhiễm do nghề nghiệp của nhân viên y tế là khá nhiều kiểu, song không hề trường hợp phơi nhiễm nào cũng dẫn đến nhiễm. Đây được xem là 1 rủi ro mỗi nhân viên y tế bắt buộc đối diện trong suốt thời gian dịch vụ của mình.

trên sự thật, phơi nhiễm do nghề nghiệp của nhân viên y tế là hơi đa dạng. (Ảnh minh họa: HIV).

Phơi nhiễm sở hữu HIV (exposure) được hiểu là tình huống sở hữu tiếp xúc sở hữu dịch tiết sở hữu khả năng mang mầm bệnh HIV. 1 Tình huống được xem là phơi nhiễm với nguy cơ bắt buộc thỏa mãn 2 yếu tố:

• Dịch tiết có nguy cơ lây nhiễm, được đề cập đến nhiều lựa chọn nhất là máu, dịch âm đạo, tinh dịch và sữa mẹ. Những dịch cơ thể Thông thường khác như mồ hôi, nước mắt, nước bọt, nước tiểu… được xem là không mang nguy cơ lây nhiễm.
• sở hữu khía cạnh ngõ vào: Vết thương hở, đâm xuyên da, tiếp xúc vào niêm mạc (mắt, mũi, miệng, âm đạo, hậu môn…).

Do tính chất lặng lẽ và cạnh tranh nhận ra của căn bệnh này, gần như tình huống phơi nhiễm có dịch tiết của người ko rõ tình trạng huyết thanh kháng HIV đều được xem là “mang khả năng chứa mầm bệnh”. Do vậy, những tình huống ko thể xác minh nguồn gây phơi nhiễm như bị kim đâm ở nơi công cùng, bạn tình bất chợt... Đều được xem xét như nếu giao tiếp mang dịch tiết của người dương tính.

Phơi nhiễm trong cộng đồng toàn thể xoay quanh 2 tình huống. Thứ 1 là phơi nhiễm tình dục lúc quan hệ không dùng bao cao su hoặc bao cao su bị vỡ hoặc rách, bị cưỡng dâm. Thiết bị hai là phơi nhiễm qua máu do vết thương đâm đề nghị kim hoặc các vật sắc nhọn vứt ra những khu vực công cùng và với dính máu quan sát được.

Trong lúc đấy, phơi nhiễm do nghề nghiệp ở nhân viên y tế đa dạng hơn rộng rãi. Nổi bật việc làm của họ bắt buộc giao tiếp có rộng rãi dịch tiết với nguy cơ hơn (dịch ối, dịch não tủy, mủ, dịch màng phổi, dịch màng bụng). Đồng thời họ lại với tần suất giao tiếp cao hơn qua các thủ thuật như thăm khám, tiêm chích, truyền dịch, chọc hút, phẫu thuật… nên nguy cơ phơi nhiễm cao hơn.

Theo Cơ quan quản lý bệnh tật Mỹ, ước tính hàng năm ở nước này mang khoảng 380.000 tình huống nhân viên y tế ở những bệnh viện bị kim đâm. Chính là chưa nói tới các dạng phơi nhiễm khác và những ca phơi nhiễm ở cơ sở y tế chẳng hề bệnh viện. Tại Việt Nam, những tình huống y bác sĩ đỡ sinh cho thai phụ đến độ nước ối dính ướt cả quần áo, các lần cấp cứu mà máu bệnh nhân bắn khắp người không hề là hiếm gặp. Trong lúc đấy xác suất nhân viên y tế có cơ hội tiếp xúc có bệnh nhân dương tính cao hơn hẳn so với mặt bằng dân số chung.

Phơi nhiễm (exposure) là điều kiện yêu cầu để dẫn đến nhiễm (infection), mặc dù vậy chưa nên là điều kiện đủ. Ví dụ một gia đình với người bị bệnh cúm. Trong sinh hoạt đa phần gia đình này đều sẽ rất nhiều với giao tiếp với mầm bệnh. Tình huống này được hiểu biết là họ với phơi nhiễm có mầm bệnh cúm. Tuy nhiên, không hề gần như thành viên trong gia đình này đều sẽ mắc bệnh cúm, điều này phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc và sức khỏe vốn sở hữu của mỗi người.

Tình huống đó cũng tương đương đối mang phơi nhiễm và nhiễm HIV. Những chi tiết như đường lây, số lượng virus HIV trong dịch tiết tiếp xúc, miễn dịch của bản thân mỗi người đều sẽ ảnh hưởng lên khả năng chuyển từ phơi nhiễm sang nhiễm.

trung ương kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính, nguy cơ lây nhiễm cho một lần tiếp xúc có nguồn HIV do kim đâm xuyên da vào khoảng 0,3%, dây máu vào vết thương hở hay niêm mạc dao động từ 0,1 tới 0,3%, qua quan hệ tình dục dao động từ 0,1 tới 0,5%. Vì thế, với một lần phơi nhiễm, nguy cơ bị lây nhiễm HIV không cao. Trường hợp so sánh bệnh lây qua máu như viêm gan rất vi B thì chỉ bằng 1/100 và 1/10 so sánh viêm gan C.

Phơi nhiễm do nghề nghiệp ở nhân viên y tế rộng rãi hơn phần đông.

Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm

cùng với sự vững mạnh của điều trị kháng virus bằng thuốc ARV, những nhà nghiên cứu đã thành công lúc phát minh và đưa vào phần mềm điều trị dự phòng sau phơi nhiễm (Post - exposure prophylaxis - PEP). Đây là 1 can thiệp y khoa dựa vào khả năng ức chế virus HIV của thuốc ARV.

Thông tin về lây nhiễm HIV tiên phát chỉ ra rằng nhiễm HIV toàn thân ko xảy ra ngay tắp lự mà có một sự chậm trễ ngắn giữa thời gian phơi nhiễm mang virus và sự ra đời của HIV trong máu. Trong thời gian “cửa sổ cơ hội” này, điều trị ARV chắc hẳn dự phòng nhiễm toàn thân, từ đó giúp người này hạn chế khỏi tình trạng “nhiễm HIV mạn tính”.

Mô hình thí nghiệm tiến trình gây bệnh trên động vật sở hữu chủng virus SIV, họ hàng của HIV, gây bệnh trên khỉ, chỉ ra rằng, sau thời điểm phơi nhiễm mang HIV, tế bào miễn dịch tại địa điểm vào của HIV bị nhiễm trong vòng 24 giờ đầu. Tế bào bị nhiễm di chuyển đến vùng hạch kế cận trong hơn 24-48 giờ tiếp theo. Trong 5 ngày, HIV cứng cáp phát hiện thấy trong máu.

do vậy, trường hợp tiêu dùng ARV sớm sau phơi nhiễm dĩ nhiên dự phòng nhiễm trùng toàn thân bằng bí quyết ngăn cản sự nhân lên của HIV trong một vài tế bào bị nhiễm ban đầu. Sau khi duy trì ARV trong cơ thể trong 4 tuần, những tế bào bị nhiễm ban đầu sẽ bị cơ thể đào thải do cơ chế miễn dịch tế bào, kéo theo đó là sự thải trừ đa số HIV ra khỏi cơ thể.

một nghiên cứu bệnh chứng vào năm 1997 cho thấy hiệu quả điều trị PEP giúp khiến cho giảm nguy cơ lây nhiễm 81% nếu sử dụng thuốc Zidovudine. Sau ấy, điều trị PEP dần được cải tiến nhằm tăng hiệu quả. WHO đang hướng dẫn tiêu dùng phác đồ 2 thuốc hoặc 3 thuốc, từ đấy nâng tỷ lệ thành công lên đến 95-99%. Hiệu quả của điều trị sẽ cao nhất trong vài giờ đầu sau khoản thời gian phơi nhiễm, giảm dần theo thời gian và được cho là ko với hiệu quả sau mốc 72 giờ tính từ khi phơi nhiễm.

công đoạn xử lý sau phơi nhiễm, điều trị PEP bao gồm:

Bước 1: Xử lý vết thương tại chỗ

• Đối với tổn thương da dẫn tới chảy máu: Xối ngay vết thương dưới vòi nước chảy. Để vết thương tự chảy máu trong 1 thời gian ngắn mà ko nặn bóp. Rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch, sau đấy sát trùng bằng những dung dịch sát khuẩn (Dakin, Javel 1/10, hoặc cồn 700) trong thời gian ít nhất 5 phút.
• trường hợp phơi nhiễm qua niêm mạc mắt: Rửa mắt bằng nước đựng hoặc nước muối NaCl 0,9% liên tục trong 5 phút.
• Phơi nhiễm qua miệng, mũi: Rửa, nhỏ mũi bằng nước đựng hoặc dung dịch NaCl 0,9 %. Xúc miệng bằng dung dịch NaCl 0,9 % phần đông lần.

Bước 2: Báo cáo người phụ trách và khiến cho biên bản. Đánh mạnh nêu rõ ngày giờ, hoàn cảnh xảy ra, mô tả thông tin vết thương, mức độ nguy cơ của phơi nhiễm.

Bước 3: mô tả nguy cơ phơi nhiễm theo mức độ nông sâu của tổn thương và thể tích tiếp xúc.

Bước 4: chính thức tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm. Thường thì nhân viên y tế sẽ tư vấn cho các người bị phơi nhiễm phải dấn mình vào xét nghiệm HIV. Trong tình huống người này đã biết về tình trạng nhiễm, bắt buộc thu thập thông tin liên quan tới điều trị ARV của họ.

Bước 5: chấp thuận tình trạng HIV của người bị phơi nhiễm bằng xét nghiệm.

Bước 6: hỗ trợ cho người bị phơi nhiễm về nguy cơ nhiễm bệnh, điều trị dự phòng sau phơi nhiễm, thuốc và tác dụng phụ, công đoạn theo dõi….

Bước 7: Điều trị dự phòng bằng thuốc ARV liên tục trong 4 tuần. Phần lớn những nếu phơi nhiễm sở hữu nguy cơ buộc phải được chỉ định điều trị ARV càng sớm càng rẻ, từ 2-6 giờ tính từ lúc phơi nhiễm và không quá 72 giờ. Song song mang việc giới thiệu thông tin tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm và người bị phơi nhiễm, tùy trường hợp, bác sĩ kiên cố tiếp tục điều trị cho đủ 4 tuần hay ngưng điều trị ARV tuỳ ví như.

Thuốc ARV.

Bước 8: theo dõi bằng xét nghiệm kiểm soát sau một tháng, 3 tháng và 6 tháng. Trên bình diện cùng đồng, khi với phơi nhiễm, phải mau lẹ triển khai xử trí vết thương tại chỗ (nếu có) theo hướng dẫn trong bước 1. Tiếp đó cần nhanh chóng tiếp cận với cơ sở y tế có chuyên khoa nhiễm HIV (như bệnh viện Bệnh Nhiệt đới, bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh thành, khoa tham vấn tư vấn cùng đồng). Trường hợp khai thác được thông tin từ nguồn gây phơi nhiễm, nên tập trung tới phác đồ điều trị ARV của họ. Các bước còn lại của giai đoạn sẽ do nhân viên y tế tại cơ sở hỗ trợ.

các khía cạnh ảnh hưởng lên hiệu quả của điều trị PEP bao gồm:

• Sự chậm trễ tiếp cận mang ARV. Theo khuyến cáo của WHO, liều ARV lần thứ nhất yêu cầu được sử dụng càng sớm càng rẻ, trong vòng vài giờ đầu, vững chắc trước cả lúc với kết quả xét nghiệm sàng lọc HIV theo thủ tục. Càng chậm tiếp cận ARV, hiệu quả dự phòng càng giảm.
• Sự kháng thuốc ARV của nguồn gây phơi nhiễm, bởi vậy, phác đồ điều trị PEP rẻ nhất đề nghị được điều chỉnh cho thích hợp với phác đồ mà bệnh nhân đang sử dụng (khuyến cáo là sử dụng thuốc khác với thuốc bệnh nhân đang dùng). Phác đồ ưu tiên cũng được thay đổi cho say mê có tỷ lệ kháng thuốc ARV lưu hành trong dân số. Ở Việt Nam, tỷ lệ kháng thuốc phác đồ một vẫn còn thấp, bởi vậy, phác đồ ưu tiên vẫn chính là phác đồ 1 cho những tình huống ko rõ phác đồ ARV của nguồn gây phơi nhiễm.
• Sự tuân thủ của người bị phơi nhiễm: phải tuân thủ ARV trong suốt 4 tuần điều trị cũng như thủ tục theo dấu sau điều trị.

Lưu ý:

• Điều trị dự phòng sau phơi nhiễm chỉ yêu cầu tiêu dùng trong những tình huống tai nạn bất ngờ, chứ không hề là 1 giải pháp dự phòng lâu dài.
• khi phơi nhiễm xảy ra, tâm lý thoải mái là 1 yếu tố thiết yếu. Tâm lý thoải mái giúp cơ thể hoàn thành đảm bảo hơn có thuốc, hạn chế ảnh hưởng và tác dụng phụ của thuốc ARV lên đời sống và sinh hoạt.

Thực tế, cực kỳ hiếm khi ghi nhận mang trường hợp nào chuyển đảo huyết thanh từ âm tính sang dương tính sau khi điều trị PEP. Mặc dù hiệu quả bảo vệ chẳng hề là 100%, song các chuyên gia trong lãnh vực này khẳng định đây là mũi nhọn trọng yếu trong công cuộc đẩy lùi dịch HIV.

Theo khuyến cáo, việc quản lý phơi nhiễm trong cùng đồng nhắc chung đó là quản lý hành vi nguy cơ của bản thân mỗi người. Còn quản lý phơi nhiễm trong lĩnh vực y tế được gộp chung thành những bước trong quy trình phòng ngừa phổ quát. Trong ấy tiêu chí đó là xem đầy đủ dịch tiết đều là dịch tiết nguy cơ và với thái độ kỹ càng trong tiếp xúc. đề nghị dùng hàng rào bảo vệ: kính, áo phòng hộ, mặt nạ y tế, găng tay. Vệ sinh tay trước và sau thời điểm thao tác. Thực hành tiêm an toàn. Kiểm soát môi trường máu và dịch cơ thể qua thủ tục vệ sinh phòng ốc, dọn dẹp và xử trí lúc sở hữu máu, dịch gây nhiễm. Xử trí những vật sắc nhọn như đầu kim, dao kéo...