Từ khi HIV mọc lần đầu vào năm 1920, cho tới nay chúng ta vẫn chưa tìm được phương pháp chữa bệnh thành công đối với loại virus này.
HIV đã luôn là một hung thần đối với các ai mắc phải nó. Trước năm 1996, người được chẩn đoán nhiễm HIV gần như đã ký sẵn bản án tử. Bây giờ, các nhà khoa học đã có nhiều thành tựu trong việc tạo ra những liệu pháp chữa trị tổng hợp, từ đó giúp làm chậm sự phát tác nhóm bệnh và giúp tuổi thọ người bệnh kéo dài hơn.
Tới giờ chúng ta vẫn chưa có một phương pháp chữa bệnh nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV.
Nhưng, thật sự đến giờ chúng ta vẫn chưa có một cách trị bệnh nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV khỏi thân thể một khi chúng đã xâm nhập hiệu quả. Lý do lại như thế? Bí mật nào gây ra sự lì lợm đáng sợ của HIV trong suốt gần 100 năm, mặc cho sự tiến triển như vũ bão của y học?
Chiến lược cực kỳ tinh ranh của virus
ADN của HIV sẽ được dùng vì phổ biến tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của virus.
HIV tạo nên AIDS bằng biện pháp chọn kí sinh, sau đó phá hủy một loại tế bào bạch cầu khá quan trọng của cá thể người là tế bào lympho T.
Đây là tế bào đóng vai trò nhận diện những tác nhân ngoại lai hiểm nguy, và đưa ra đáp ứng miễn dịch phù hợp. Việc chúng bị hủy hoại dần vì HIV khiến cho cơ thể mất đi nguy cơ tự bảo vệ với các loại vi khuẩn và virus khác. Sau cùng người bệnh sẽ chết vì nhiễm các bệnh thời cơ mà vốn dĩ chẳng mấy hiểm nguy tại người thường.
HIV thuộc nhóm retrovirus, có nghĩa ARN của chúng được phiên mã ngược thành ADN và tích hợp vào gene của tế bào chủ. Sau đó, ADN của HIV sẽ được dùng do chính tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của virus. Cuối cùng, tế bào chủ bị phá vỡ để những virus mới tạo thành được phóng thích, chu trình lây truyền lại tiếp tục.
Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin di truyền của HIV, nhưng không phát tác ngay.
Với một người nhiễm HIV không được trị bệnh thì trung bình có tới một tỷ tế bào T bị HIV giết chết mỗi ngày, với thời kỳ trung bình từ khi tế bào bị nhiễm cho tới khi chết là từ 1-2 ngày.
Nhưng không chỉ đơn giản có vậy...
Hiện tượng HIV chỉ xâm nhiễm và phá hủy tế bào T, thì chúng ta đơn giản chỉ cần tìm kỹ thuật nhận biết những tế bào có biểu hiện bệnh lý và tiêu diệt chúng trước khi vi rút kịp phát tán.
Tuy nhiên rất tiếc, điều này là không nguy cơ - hoặc chưa nguy cơ. Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin truyền của HIV, tuy nhiên không phát tác ngay. ADN của vi rút trong chúng - gọi là provirus - tồn tại ở trạng thái "im lặng", không tạo thêm bất cứ ARN hay virus mới nào. Vậy nên, dấu hiệu của những tế bào T bị bệnh này không có gì khác so với tế bào thông thường.
Tế bào T có provirus vẫn hoàn toàn bình thường cho đến khi HIV "thức giấc".
Các thuốc kháng retrovirus hiện tượng được trị bệnh gắn kết đúng có khả năng ngăn sự lây lan HIV sang những tế bào mới. Thế nhưng chúng không thể phát hiện và tác hại tới những tế bào nhóm bệnh tiềm ẩn. Bệnh nhân khi được áp dụng các loại thuốc này có thể ngăn chặn quá trình hình thành AIDS và có một cuộc sống bình thường. Thế nhưng, họ sẽ phải duy trì việc sử dụng thuốc, bởi thực tế họ vẫn nhiễm HIV dạng ẩn.
Tình trạng việc điều trị bị gián đoạn thì vi rút HIV chắc chắn sẽ thức giấc, và bệnh lý sẽ phát triển trở lại như trước thời điểm được sử dụng thuốc.
Một điểm đặc biệt khiến cho HIV có khả năng tồn tại trong thời kỳ rất dài, đó là do những tế bào T còn có chức năng "nhớ". Sau khi phân chia ra để đối phó với tác nhân gây ra nhóm bệnh mới, thì luôn có một lượng tế bào T có khả năng ghi nhớ thông tin mầm căn bệnh được lưu giữ. Nhờ vậy mà khi cơ thể bị nhiễm lại tác nhân đó, các tế bào "nhớ" sẽ hoạt động ngay lập tức nhằm dập tắt mối đe dọa.
Một điểm nhất là khiến cho HIV có khả năng tồn tại trong thời gian khá dài, đó là bởi những tế bào T còn có chức năng "nhớ".
Những tế bào "nhớ" có khả năng tồn ở hàng chục năm trong cá thể người, thế nhưng khổ nỗi các tế bào chứa provirus cũng thế. Bởi hoạt động không khác gì tế bào T thường, chúng vẫn tham gia vào hệ thống miễn dịch và cũng được lưu trữ. Rồi khi vô tình một mầm bệnh lý cũ nào đó tấn công, những tế bào này nhanh chóng nhân bản, vô tình làm tăng luôn lượng gen HIV trong cá thể người.
Tới lúc vi rút thức giấc thì số lượng của chúng đã được sinh sôi một phương pháp hoàn hảo, đủ để nhóm bệnh phát tác mạnh rồi.
Và những tia sáng phía cuối con đường
Cho tới nay, chúng ta mới ghi nhận một người được coi là đã chữa trị khỏi HIV là Timothy Ray Brown.
Bí ẩn về "bệnh nhân Berlin" - bệnh nhân HIV đầu tiên trong lịch sử được trị khỏi sắp được giải mã
Thực ra, ông được chữa bệnh một căn bệnh khác là ung thư bạch cầu (leukemia) bằng kỹ thuật hủy đi những tế bào miễn dịch của phổ biến mình, và sau đó được ghép tủy xương từ một người hiến tặng có gen kháng HIV tự nhiên. Hơn 8 năm sau, ông đã được ghi nhận là không có sự xuất hiện trở lại của virus HIV.
Bệnh nhân Timothy Ray Brown.
Đây có khả năng được xem như một "tia sáng" trong công cuộc điều trị HIV, tuy nhiên thực ra phương pháp chữa trị trên vẫn đầy may rủi và chưa khả năng áp dụng đại trà.
Một số nỗ lực trị bệnh tương tự sau đó tại các người bệnh khác đã thất bại. Một số người hoặc đã tử vong, hoặc đã tái phát HIV trở lại. Đồng thời, cần lưu ý việc không nhận thấy hiểu HIV dù qua thời gian dài vẫn không đồng nghĩa thân thể đã hoàn toàn sạch căn bệnh, vì thể tồn ở ẩn của loại virus này.
Dẫu vậy, trường hợp của Brown vẫn đáng được đánh giá là một bước chuyển mới trong công cuộc phòng chống HIV. Và với sự ra đời ngày càng nhiều những liệu pháp tân tiến hơn trong y học, chúng ta có quyền hy vọng rồi đại dịch HIV/AIDS sẽ được nhân loại chung tay đẩy lùi.
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét