Tổng quan về nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi

Nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi được cho là đã mọc từ năm 1907 và được mô tả lần đầu tiên vào năm 1921 tại Kenya. Nhóm bệnh lây lan trong nội bộ khu vực châu Phi cho đến năm 1957, là thời điểm có báo cáo thường mọc dịch ở Bồ Đào Nha. Kể từ đó, bệnh bắt đầu lây truyền qua những nước châu Âu trong các năm 1980 và gần đây đã mọc ở Nga, Trung Quốc, Nhật Bản.

Mỗi ngày đều có báo cáo về phát sinh ổ dịch tả lợn châu Phi trên khắp thế giới. Ngày gần nhất có báo cáo về dịch tả lợn châu Phi ở Trung Quốc là ngày 07/09/2018 tại tỉnh An Huy và tính tới thời điểm hiện tại đã có khoảng 40.000 lợn nhiễm bệnh được tiêu hủy nhằm khống chế dịch. Nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi đã trở thành một thể hiện hữu với ngành chăn nuôi lợn tại các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Virus gây nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi (ASFV) là một DNA vi rút, thuộc họ Asfarviridae. Đây là một loại vi rút khác hoàn toàn với vi rút gây ra bệnh lý Dịch tả lợn cổ điển (Classical swine fever virus – CSFV) là một loại ARN vi rút, thuộc họ Flaviviridae. ASFV cơ bản tạo nên nhiễm vào đại thực bào của lợn và gây ra dịch bệnh nghiêm trọng cho đàn lợn nuôi và lợn rừng. ASFV bị vô hoạt tại nhiệt độ 60^oC trong 20 phút, pH =11,5. Những hóa chất sát trùng thông dụng đều có thể tiêu diệt vi rút như ête, chloroform, NaOH 0,8%, clorin 3%, formalin 0,3% và những hợp chất chứa iod. Virus có khả năng tồn tại lâu dài trong máu, trong những mô bào và các sản phẩm thịt sống hoặc nấu không chín kỹ. Loài ve mềm (thuộc chi Ornithodoros) đóng vai trò vectơ di truyền bệnh lý.

Lợn mắc virus dịch tả lợn châu Phi có tỉ lệ chết 100% - (ảnh Internet).

Bệnh lý dịch tả lợn châu Phi không lây nhiễm sang người thế nhưng có thể gây ra nhóm bệnh và gây chết khá nhiều lợn gây nên thiệt hại to lớn nề cho ngành chăn nuôi lợn.

Biểu hiện lâm sàng của nhóm bệnh khá lớn hay nhẹ tùy thuộc vào độc lực của virus tạo nên bệnh lý. Virus độc lực khá cao thường gây bệnh tại khả năng quá cấp tính và cấp tính với tỷ lệ chết lên tới 100%. Vi rút độc lực trung bình gây nên nhóm bệnh tại nguy cơ cấp và á cấp tính với tỷ lệ chết khoảng 60% trong khi nhóm bệnh khả năng mạn tính và ẩn tính thường vì virus độc lực thấp gây nên với tỷ lệ chết từ 2 – 10%. Lợn nhóm bệnh tại khả năng cấp tính thường có những biểu hiện như: Sốt cao (41-42^oC), bỏ ăn, nằm nghiêng, tăng tần số hô hấp, nôn và chảy nước mắt, nước mũi. Lợn xuất hiện những đám hoặc nốt xuất huyết ở tai, bụng, bẹn, đuôi và chân. Lợn có nếu táo bón rồi tiêu chảy, phân có thể nhày hoặc lẫn máu (có thể quan sát hiểu dính vào gốc đuôi). Về căn bệnh tích khi mổ khám có thể biết hiện tượng xuất huyết dưới da, sưng và xuất huyết ở hạch lâm ba khiến hạch lâm ba đỏ tím như cục máu (đặc biệt là hạch tại khu vực gần dạ dày, gan và thận). Xoang bao tim tích nước vàng, tràn dịch màng phổi, tích dịch ở xoang bụng. Phổi sung huyết hoặc xuất huyết thành đốm, khí phế quản tích bọt. Vỏ thận xuất huyết điểm. Dạ dày và ruột cũng xuất huyết thành đốm hoặc thành mảng.

Cho tới nay, vẫn chưa có vắc xin để phòng bệnh lý này do:

• những hiểu nhận thấy về điểm cảm thụ của vi rút ở tế bào đích còn khá hạn chế.
• Sự phức tạp trong hệ gene của virus.
• Thiếu quá đa số thông tin về mối liên hệ giữa khả năng gây nên căn bệnh và yếu tố dịch tễ học của căn bệnh.

Chính vì thế, một chương trình hành động quyết liệt để phòng chống nhóm bệnh tùy thuộc vào các cách an toàn sinh học là khá cần thiết. Sự gắn kết nghiên cứu giữa người chăn nuôi, bác sĩ thú y và các nhà khoa học càng trở nên nhất là quan trọng trong thời điểm này, khi căn bệnh dịch tả lợn châu Phi đã trở thành một mối nguy thực sự với ngành chăn nuôi lợn ở Việt Nam.